Sint-Antoniuskapel
Pater Damiaanplein
3000 Leuven
Kapel | XVII-XX | Gotiek | Katholieke Kerk
Kaart
Openingsuren
01 januari - 31 december
ma 9.00 - 18.00
di 9.00 - 18.00
woe 9.00 - 18.00
do 9.00 - 18.00
vr 9.00 - 18.00
za 9.00 - 18.00
zo 9.00 - 18.00
Kerkdiensten
weekdagen : 9.00
zaterdag : 9.00
zondag : 11.00
Beschrijving
De geschiedenis van de Sint-Antoniuskapel aan het Damiaanplein, één van de middeleeuwse kapellen van Leuven, gaat terug tot de 14de eeuw. In de 19de eeuw werd het een belangrijk bedevaartsoord voor Sint-Jozef. Sinds 1936 rust het lichaam van Pater Damiaan in deze kapel. Het heiligdom kreeg begin jaren 1960 zijn huidig uitzicht toen de oorspronkelijke kapel grondig werd verbouwd naar ontwerp van Jos Ritzen en Walter Steenhoudt.
Jozef De Veuster, geboren in 1840 in Tremelo, trad in bij de paters van de Heilige Harten (Picpussen) en kreeg de kloosternaam Damiaan. Hij trok als missionaris naar de Hawaii-eilanden waar hij het lot deelde van de uitgestoten melaatsen op Molokaï. Hij werd zelf melaats en stierf in 1889.
Pater Damiaan werd zalig verklaard in 1995 en uitgeroepen tot ‘Grootste Belg’ in 2005. Zijn heiligverklaring volgde in 2009. Zijn levensverhaal wordt toegelicht in een permanente tentoonstelling in de kapel.
In het Damiaancentrum (Sint-Antoniusberg 5) is er een documentatie- en ontmoetingscentrum en een kaarsenkapel voor Pater Damiaan.
Lees hier het themadossier van Erfgoedplus over deze bijzondere kapel met een bewogen verleden.
Ontdek het roerend erfgoed van de kapel via Erfgoedplus
Foto's
Merkwaardige elementen
Beeld Sint-Antonius
De oude ‘Clerckenkapel’ bestond reeds in de 14de eeuw. Op het plein voor de kapel vond vroeger de schapenmarkt plaats. Niet toevallig stond er in de kapel een altaar dat toegewijd was aan Sint-Antonius Abt, o.m. patroonheilige tegen de veeziekten. Vanaf de 16de eeuw werd de kapel aangeduid als ‘Sint-Antoniuskapel’. Het beeld van Sint-Antonius “met het varken” staat nog steeds boven de hoofdingang.
Ex-voto's
Tijdens de Franse Revolutie werd de kapel opgeheven. Daarna deed ze dienst als opslagplaats en als protestantse kerk. In 1860 konden de paters picpussen het gebouw aankopen. Zij beloofden aan Sint-Jozef een altaar als ze erin zouden slagen de kapel te restaureren. Tot op vandaag heeft de kapel een nationale uitstraling als bedevaartsoord van Sint-Jozef. De talrijke ex-voto’s tegen de muren zijn daarvan de stille getuigen.
Wandtapijtkarton
In 1936 kreeg de kapel een aantrekkingspool bij. Het lichaam van Pater Damiaan werd overgebracht van Molokaï en bijgezet in een zijkapel. De weerklank was zo groot dat Damiaan een groot wandtapijt kreeg in het Belgische Paviljoen op de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs. Op het wandtapijtkarton werd de overbrenging prominent in beeld gebracht door schilder Marcel Lafôret naar analogie met de ‘translatio’ van de relieken van middeleeuwse heiligen.
Gewelf
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen stromen bedevaarders. Een radicale verbouwing van de oude kapel drong zich op. De nieuwbouw werd voltooid in 1962. Het gewelf van de Damiaancrypte (Jos Ritzen) sluit aan bij de traditionele architectuur van het interbellum. De nieuwe kapel (Walter Steenhoudt) daarentegen is echt modern. Het brutalistische effect van het beton wordt verzacht door een verzorgde aankleding met veel baksteen, natuursteen, koperwerk en hout.
Glasraam
Door de radicale vernieuwing ging het neogotische interieur van het Leuvense atelier Goyers grotendeels verloren. Een aantal beelden worden bewaard in het nabijgelegen klooster. De Gentse glasschilder Moertier moderniseerde de glasramen met de uitbeelding van de vier leeftijden van Jezus. Het glasraam van Louis Grossé dat de hulde van de Belgische provinciën aan Jozef uitbeeldt bleef ongemoeid.
Devotiebeeld
Het neogotische devotiebeeld van Sint-Jozef kreeg een ereplaats in een gouden nis boven het hoofdaltaar. Een nieuw Sint-Jozefbeeld van Albert D’Havé in de kaarsenkapel geeft een meer eigentijdse voorstelling. Doorheen zijn relatie met Maria en Jezus beleeft Jozef immers zijn levensroeping.
