Notre-Dame

Grote Roos

Dit kunstwerk heeft een diameter van 7 meter en is het werk van de Rijselse architect Charles César Benvignat. Het raam heeft de vorm van een roos en is onderverdeeld in 16 compartimenten. Het glaswerk heeft een middeleeuwse stijl en werd gerealiseerd door de befaamde Belgische glazenier Jean-Baptiste Capronnier.

In het midden bevindt zich Maria als Sedes Sapentiae en verheerlijkt door drie ronde sierzones: een koor van cherubijnse hoofden, de twaalf tekens van de dierenkrans onderverdeeld in de 4 seizoenen, en de 16 profeten die de komst van de Messias hebben aangekodigd.

Schrijn van Sint Eleutherius

Deze koffer in zilver en verguld koper is van een onbekende meester uit de eerste helft van de 13e eeuw en bestemd om de relikwieën te bevatten van de Heilige Eleutherius, eerste residentiële bisschop van Doornik.. Bij elke publieke noodsituatiue droegen de kanunniken het schrijn in processie rond, zoals bij hogersnood, epidemieën of overstromingen als de Schelde buiten haar oevers trad.

Aan de ene zijde  van het schrijn ziet men de Heilige Eleutherius die de romaanse kathedraal met haar 5 torens in de hand draagt. Getooid met de bisschoppelijke gewaden is hij op een curulus gezeten en houdt hij het paneel dat de toegang vormt naar de binnenkant van het schrijn.

Op de andere puntgevel van het schrijn ziet men Christus die de leeuw en de draak verplettert en alzo de duivel en de zonde overmeestert door zijn verrijzenis, waarvan Hij het vaandel draagt.

De zijkanten dragen de apostelen, de Boodschap aan Maria alsmede de verpersoonlijking van de Kerk en de Synagoge (geblinddoekte vrouw)

Schrijn van Onze-Lieve-Vrouw

Het koffertje is bedekt met goud en zilver, werk van Nicolas van Verdun. Summum van de stijl 1200, kenmerkt dit kunstwerk zich door de evolutie van de strakke romaanse vormen naar versoepeling in sierlijke gedrapeerde plooien, die de vorm laten vermoeden van de lichamen van de personnages, die alzo een maximum aan expressiviteit bieden. De wijze waarop deze figuurtjes uitgewerkt zijn is als een voorbode van de grote beeldhouwkunst uit de 13e eeuw.

Op de flanken worden taferelen uitgebeeld van het leven van Maria. Op de puntgevels: een Christusbeeld in majesteit, omgeven door engelen, en een Aanbidding van de Wijzen, waarbij Maria gekroond wordt afgebeeld, een unieke, alleszins zeer zeldzame vorm in deze periode.

Muurschilderingen van de kapel van de Heilige Catharina

Tussen de romaanse beuk en het transept bevindt zich een klein oratorium, opgericht in 1173, Het bevat een reeks muurschilderingen die zich uitstrekken over twee boven elkaar lopende registers, van elkaar gescheiden door een ornamentenband met meetkundige motieven.

Het bovenste register geeft meerdere taferelen weer uit het leven van de Heilige Catharina van Alexandrië.

Het onderste register dat in betere staat verkeert vertoont een merkwaardige kruisiging, ingebed in de nis van de oostelijke flank. Het lichaam van Christus is op het kruis vastgenageld met 4 nagels, volgens een iconografische voorstelling van voor de 13e eeuw. De verpersoonlijking van de Kerk en de Synagoge draagt telkens een beeldbord met hun naam.

Glasramen

Zij zijn het werk van Arnold van Nijmegen en Gauthier de Campes in de jaren 1490-1500. Oorspronkelijk sierden zij de lage ramen van het koordeambulatorium. Heropgebouwd na de ontploffing van het buskruitdepot van de citadel in 1745, wachtten zij tot 1845 om herbruikt te worden in de 7 lage vensters van de zuidelijke kruising van het transept. Zij werden zorgvuldig gerestaureerd door Jean-Baptiste Capronnier.

Het onderste gedeelte verhaalt de geschiedenis van de strijd tussen de merovingse koningen Chilperic en zijn broer Sigebert. Het bovenste gedeelte stelt de economische voordelen voor waarvan het kapittel van de kathedraal kon genieten.

Wandtapijt van Arras

Dit koorwandtapijt, het oudste dat in Europa bewaard is gebleven, is samengesteld uit een dubbele reeks wandtapijten gefabriceerd in 1402 te Arras door Pierre Feré.
Bewaard in de kapel van de Heilige Geest in de kathedraal wordt het leven verhaald van de Heilige Piat, eerste evangelisator van onze streken in de 3e eeuw en van Sint Eleutherius, een van de eerste bisschoppen van Doornik in de 5e eeuw.

Doksaal (of ambon) van de kathedraal

Renaissancewerk dagtekenend van 1570-1573, werk van Cornelius de Vriendt, Floris genaamd. Het vervangt het gothische doksaal beschadigd door de beeldenstormers in augustus 1566. Zijn structuur doet terugdenken aan de Romeinse triomfbogen, maar zijn iconografie is middeleeuws. Deze concentreert zich op de Maagd Maria en de Heiligen Piat en Eleutherius en onderstreept de band tussen taferelen uit de evangelies (bovenste register) en beelden uit het Oud Testament (onderste register).

Westportaal

Een voorportaal uit de 16e eeuw beschermlt het westelijk portaal dat gekenmeerk wordt door 3 gebeeldhouwde zones uit verschillende periodes en van ongelijke kunstwaarde;

In het midden, Onze Lieve Vrouw van de zieken, jonge moeder die een tros druiven aan haar zoon reikt, dagtekent uit het begin van de 14e eeuw behalve het hoofd dat door de beeldstormers werd afgerukt maar in 1609 werd vervangen.

Reeds sedert de 14e eeuw vernieuwden de kanunniken de hele versiering van het voormalig  romaans portaal. Op het lager niveau blijven een aantal bas-reliefs over, waarin de profeten worden afgebeeld..

De overige beelden werden vervangen in de loop van de 16e en 17e eeuw. In de bovenste nissen bevinden zich de profeten en de heiligen van het bisdom. Op het middenste niveau, aan de kant van de Heilige Eletherius, ziet men taferelen uit het leven van Chilperic aan wie men de voorrechten toeschrijft waarvan het kapittel genoot. Aan de kant van de Heilige Piat ziet men de processie van de overbrenging van de relieken van de Heilige Piat  en de Heilige Eleutherius na de brand van de kathedraal in het midden va de 11e eeuw.